هدف از این پژوهش ارزیابی آمادگی الکترونیکی در شهرها در حوزه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه بصورت جامع و کامل و با منابع جدید می باشد.
تعداد صفحات | 210 |
حجم | 1027 کیلوبایت |
فرمت فایل اصلی | docx |
دسته بندی | مدیریت |
هدف از این پژوهش ارزیابی آمادگی الکترونیکی در شهرها در حوزه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه بصورت جامع و کامل و با منابع جدید می باشد.
چکیده
این تحقیق به منظور تعیین و بررسی وضعیت شهر الکترونیک در همدان و یافتن راهکارهای اجرایی شدن آن و تعیین اثرات پیادهسازی شهر الکترونیک بر مدیریت شهر انجام گرفته است. به همین منظور، وضعیت شهر الکترونیک همدان از چهار منظر زیرساخت تکنولوژیک، زیرساخت فرهنگی و اجتماعی، بودجه و منابع مالی و نهایتاً زیرساخت نیروی انسانی متخصص مورد بررسی قرار گرفته است.
در حوزه زیرساخت فرهنگی و اجتماعی اقدام به طراحی پرسشنامه و توزیع آن بین شهروندان همدانی شده و در سه حوزه دیگر از آمارهای موجود استفاده گردیده است. در این تحقیق از روش نمونهگیری خوشهای تصادفی استفاده شده و حجم نمونه آماری 250 نفر بوده است. پس از شناخت وضع موجود، راهکارهای تحقق شهر الکترونیک بررسی شده و اثرات پیادهسازی شهر الکترونیک بر مدیریت شهری بیان شده است. نهایتاً پس از بررسیهای انجام گرفته مشخص گردید، در حوزه زیرساخت فرهنگی و نیروی انسانی، وضعیت نسبتاً خوبی در مقایسه با کشورهای پیشرو در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات وجود دارد اما در حوزه زیرساخت و همچنین از نظر میزان بودجه تخصیصی برای فناوری اطلاعات و ارتباطات، تفاوت فاحشی با کشورهای پیشرو وجود دارد.
واژگان کلیدی:
شهر الکترونیک، دولت الکترونیک، آمادگی الکترونیک، زیرساخت فرهنگی، زیرساخت تکتولوزیک، مدیریت شهری
بیان مسأله
اطلاعات و اطلاعرسانی، مهمترین ابزار استراتژیک برای مدیریت و اداره صحیح همه واحدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی محسوب میگردد. در این راستا شهرها با توجه به عمق وظایف و پیچیدگی روابط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عصر تعاملی حاضر، از اهمیتی دو چندان برخوردارند. به دلیل اهمیت اطلاعات در فرایند تصمیمگیری، فناوری اطلاعات در جهان با سرعت چشمگیری در حال توسعه است و تمامی فعالیتهای روزمره بشر را تحت تأثیر قرار داده است. در حوزه شهری، شهرها و شهرداریهای الکترونیکی یکی پس از دیگری در حال ظهور هستند و در آیندهای نزدیک ارایه خدمات شهری را کاملاْ دگرگون میکنند.
شهرها و دولتهای الکترونیک دستاوردهای بشر عصر حاضر، حاصل انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند. شهرها و دولتهای الکترونیک که در کشور ما به عنوان مقولههای نسبتاً جدیدی شناخته میشوند، چندین سال است که در بسیاری از شهرها و کشورهای دنیا به تحقق پیوستهاند. امروزه دانشمندان و متخصصین، روی آوردن به شهرها و دولتهای الکترونیک را گریزناپذیر میدانند. شهرهای ایران نیز در این میان مستثنی نیستند. با توجه به این موضوع، مقوله مهم و حیاتی، نحوه روی آوردن ما به این شهرهاست. اگر قدری به عقب برگردیم و تجارب پیادهسازی شهر الکترونیک در کشور را بررسی کنیم خواهیم یافت که تجارب پیشین، تجارب موفقیتآمیزی نبودهاند. شهرهای الکترونیک کیش و مشهد به عنوان اولین تجارب شهر الکترونیک در کشور، تا کنون به بهرهبرداری و استفاده عملیاتی نرسیدهاند.
در همین راستا سازمان آمار و فناوری اطلاعات شهرداری همدان چندی است که مسئولیت پیاده سازی شهر الکترونیک در شهر همدان را بر عهده گرفته است. لذا با توجه به مطرح شدن موضوع پیاده سازی شهر الکترونیک در شهر همدان و با توجه به تجارب ناموفق پیشین در کشور، به نظر میرسد پیادهسازی موفق این پروژه در شهر همدان نیازمند تأمل و تعمق بیشتری است. انجام مطالعات امکانسنجی پیاده سازی شهر الکترونیک یکی از فعالیتهایی است که تعیین میکند آیا با توجه به شرایط فعلی شهر، امکان تحقق شهر الکترونیک وجود دارد یا نه. در واقع بهتر اینست تا با درس گرفتن از تجارب ناموفق گذشته، مبالغ هنگفتی از سرمایههای کشور صرف بیتجربگی و به آزمون و خطا گرفتن پروژهها نشود. با توجه به همین موضوع در این پروژه سعی خواهیم کرد تا امکان پیاده سازی شهر الکترونیک همدان از جنبه های مختلف بررسی گشته و نهایتاً راهکارهای عملی برای پیادهسازی پروژه در شهر همدان ارائه گردد. در این راه از تجارب شهرهای الکترونیک موفق در کشورهای مختلف دنیا نیز کمک گرفته خواهد شد.
پس از بررسی امکان تحقق شهر الکترونیک در شهر همدان، خواهیم کوشید تا اثرات پیادهسازی شهر الکترونیک را بر ارائه خدمات مختلف شهری- با تکیه بر خدمات شهرداری- بررسی کنیم. همواره یکی از مشکلات اصلی پیش روی استفاده از فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی-که شهرهای الکترونیک زاییده آنها هستند- عدم آگاهی مردم و همچنین مدیران از فواید این فناوریهاست. شکی نیست که اگر مزایای پیاده سازی شهر الکترونیک به خوبی برای شهروندان تشریح شود و همه شهروندان آشنایی نسبی با این مقوله پیدا کنند، دیگر این شهروندان هستند که خواهان تحقق هرچه زودتر شهر الکترونیک خواهند بود. همچنین از طرف دیگر اگر مدیران شهری با شهر الکترونیک و محاسن آن آشنا شوند، قطعاً با برنامه ریزی به سمت این مقوله حرکت کرده و در این راه به مشارکت با یکدیگر خواهند پرداخت. در کل میتوان گفت در صورت تشریح و تبیین اثرات شهر الکترونیک بر کیفیت ارائه خدمات شهری، کار پیاده سازی و تحقق شهر الکترونیک تسهیل خواهد شد.
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق 6
بیان مسأله 7
پیشینه تحقیق 9
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 12
سؤالات تحقیق 13
اهداف تحقیق 14
تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح 14
قلمرو موضوعی 14
قلمرو مکانی 15
روش نمونهگیری 15
فصل دوم: چارچوب نظری و پیشینه تحقیق 16
2-1- مقدمه 17
2-2- مدیریت شهری 17
2-2-1- مفهوم مدیریت شهری 18
2-2-2- وظایف مدیریت شهری 23
2-3- ساختار مدیریت شهری در ایران 26
2-3-1- سطح کلان مدیریت شهری در ایران 26
2-3-2- سطح منطقهای مدیریت شهری 29
2-3-3- سطح محلی مدیریت شهری 30
2-4- جامعه اطلاعاتی 31
2-5- دولت الکترونیک 34
2-5-1- تعریف دولت الکترونیک 34
2-5-2- سازمان الکترونیکی و دولت الکترونیکی 36
2-5-3- اهداف دولت الکترونیک 38
2-5-4- ارکان دولت الکترونیک 39
2-5-6- کسب و کار الکترونیک 44
2-6- شهر الکترونیک 46
2-6-1- مفهوم شهر الکترونیک 46
2-6-2- زندگی الکترونیک 48
2-6-3- شهروند الکترونیک 49
2-6-4- شهرداری الکترونیکی 50
2-6-5- مدل تعاملی شهر، شهروند، دولت و شهرداری الکترونیک 51
2-7- شاخصهای ارزیابی شهر الکترونیک (آمادگی الکترونیکی) 51
2-8- زیرساخت الکترونیک 63
2-9- شهر الکترونیک در خدمت مدیریت شهری 66
2-9-1- سرویس ردیابی با GPS 72
2-9-2- سیستم اطلاعات جغرافیایی 74
2-9-3- سیستم حمل و نقل هوشمند 75
2-9-4- سیستمهای پرداخت الکترونیکی 77
2-10- وضعیت ایران در مقایسه با شاخصهای بینالمللی 78
2-11- بررسی برترین شهرهای الکترونیک دنیا 81
2-12- شهرهای الکترونیک در ایران 86
2-13- وضعیت شهر الکترونیک در شهر همدان 89
2-14- نتیجهگیری و تحلیل 93
2-14-1- تحلیل وضعیت مدیریت شهری 93
2-14-2- تحلیل وضعیت شهر الکترونیک 95
2-15- مدل تحلیل: تعامل بین کنشگران اصلی مدیریت شهر در شهر الکترونیک 97
فصل سوم: روششناسی پژوهش 100
3-1- مقدمه 101
3-2- روش تحقیق 102
3-3- منابع گردآوری دادهها 104
3-4- روایی و پایایی پرسشنامه 105
3-5- جامعه آماری 107
3-6- روش نمونهگیری 108
3-7- تعیین حجم نمونه 109
3-8- روش تجزیه و تحلیل دادهها 110
فصل چهارم: یافتههای تحقیق 111
4-1- مقدمه 112
4-2- سوال فرعی اول 113
5-2-1- توصیف مشاهدات 113
4-2-2- تحلیل بخش اول پرسشنامه 115
4-2-3- تحلیل بخش دوم پرسشنامه 120
4-4- سؤال فرعی دوم 121
4-5- سؤال فرعی سوم 125
4-6- سؤال فرعی چهارم 133
4-7- سؤال فرعی پنجم 135
4-8- سؤال اصلی 136
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد 142
5-1- نتایج تحقیق 143
5-2- پیشنهادات 146
5-3- پیشنهاد به محققان آینده 148
منابع 150
پیوستها 155
پیوست یک: بیانیه اصول اجلاس اول جامعه اطلاعاتی 155
پیوست دو: طرح کاری اجلاس اول جامعه اطلاعاتی 174
پیوست سوم: پرسشنامه 204
فهرست اشکال
شکل 1: سطوح مدیریت شهری در ایران 26
شکل 2: ساختار مدیریت شهری در ایران 31
شکل 3: مدل مفهومی دولت الکترونیک 36
شکل 4: مدل مفهومی کسب و کار الکترونیکی 46
شکل 5: زندگی الکترونیکی و بسترهای مورد نیاز برای ایجاد آن 48
شکل 6: شهروند الکترونیکی 50
شکل 7: نمودار ارتباطات بین دولت، شهر، شهرداری الکترونیکی با شهروند الکترونیک 52
شکل 8: مدل مفهومی ارتباطی زیرساخت الکترونیک با سایر اجزای شهر 64
شکل 9: مدل مفهومی ارتباط زیرساخت، خدمات و شهر الکترونیکی 65
شکل 10: بسترهای مهم زیرساخت الکترونیک 66
شکل 11: نمایی از پورتال شهر الکترونیک کیش 87
شکل 12: نمایی از پورتال شهر الکترونیک مشهد 88
شکل 13: نمایی از پورتال شهر الکترونیک همدان 90
شکل 14: تعامل بین کنشگران اصلی مدیریت شهر در شهر الکترونیک 97
شکل 15: مدل تحقیق 99
شکل 16: پراکندگی سنی افراد نمونه آماری 115
شکل 17: درصد مالکیت شخصی کامپیوتر 116
شکل 18: میزان آشنایی شهروندان با کامپیوتر 117
شکل 19: میزان شرکت شهروندان در دورههای آموزشی ICT 118
شکل 20: مقایسه روشهای دریافت آموزش ICT در بین شهروندان (درصد) 118
شکل 21: مقایسه مکانهای استفاده شهروندان از اینترنت 119
شکل 22: میزان تمایل شهروندان به استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی شهری 120
شکل 23: میزان اعتماد شهروندان به فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی 120
شکل 24: سرانه فناوری اطلاعات و ارتباطات، ایران و سایر کشورها 124
شکل 25: نمودار مقایسهای زیرساخت تکنولوژیکی ICT همدان، ایران و سایر کشورها 129
شکل 26: نمودار مقایسهای شاخص زیرساخت تکنولوژیکی ICT ایران و سایر کشورها، گزارش اکونومیست 132
شکل 27: نمودار مقایسهای شاخص سرمایه انسانی ایران و سایر کشورها 134
فهرست جداول
جدول 1: مقایسه مدلهای مختلف سنجش آمادگی الکترونیک 54
جدول 2: مؤلفهها و شاخصهای بکار گرفته شده در مدل CID 57
جدول 3: ویژگیهای فضاهای شهری و فضاهای الکترونیکی 66
جدول 4: شاخص آمادگی دولت الکترونیک: 25 کشور برتر دنیا و ایران 79
جدول 5 : شاخص آمادگی دولت الکترونیک ایران در سالهای 2005 و 2008 79
جدول 6: رتبهبندی کشورها بر اساس شاخص آمادگی الکترونیکی موسسه اکونومیست 80
جدول 7: جایگاه ایران بر اساس شاخص آمادگی الکترونیکی طی سه سال گذشته 81
جدول 8: برترین شهرهای الکترونیک دنیا در سال 2007 83
جدول 9: برترین شهرهای الکترونیک دنیا طی سالهای 2003 تا 2007 84
جدول 10: وضعیت شهر تهران بر مبنای شاخصهای ارزیابی شهرهای برتر دنیا 86
جدول 11: وضعیت شاخصهای عمومی (ارزیابی زندگی الکترونیکی) 91
جدول 12: وضعیت شاخصهای زیرساختهای کسب و کار الکترونیکی (سازمان الکترونیکی) 92
جدول 13: وضعیت شاخصهای دولت الکترونیکی 92
جدول 14: توزیع فراوانی انتخاب گزینهها توسط شهروندان 113
جدول 15: سرانه بودجه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای منتخب و مقایسه با ایران 123
جدول 20: مقادیر بیشینه و کمینه زیرساخت فناوری اطلاعات در کشورهای دنیا در مقایسه با شهر همدان 126
جدول 17: شاخصهای زیرساخت تکنولوژیک فناوری اطلاعات و ارتباطات در شهر همدان 127
جدول 18: وضعیت زیرساخت تکنولوژیک فناوری اطلاعات و ارتباطات، همدان، ایران و سایر کشورها 128
جدول 19: وضعیت زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورهای منتخب و مقایسه با ایران 131
جدول 20: وضعیت شاخص سرمایه انسانی در کشورهای منتخب و مقایسه با ایران 133